Yuvarlak örme makinelerinde kontrol elemanları, mekanik, elektrikli ve optik olarak çalışan, bir hata oluşumunda örme işleminin hatalı olarak devam etmemesi ve makinenin zarar görmemesi için makineyi hemen durduran güvenlik elemanlarıdır. Kontrol elemanları yuvarlak örme makinelerinde iplikler için, iğneler için ve kumaş için tertiplenmiştir. Bu tertibatlar;
a) İplik kontrol elemanları:İplik kontrolü, iplik sevkini ve iplik beslemesini tamamlayan bir işlemdir. İplik kontrol elemanları aşağıda sırası ile açıklanmıştır;
b) Gerginlik yoklayıcı: İpliklerin kılavuzlara belirli bir gerginlik altında verilmesini sağlamak amacıyla konulmuşlardır.
Makine üzerinde, iplik gerginliğin belirli bir değerin üzerine çıkmasına müsaade etmeyerek, kırmızı ışığı yakar ve makine durur.
c) Kopuş yoklayıcı: İplik kopmalarında veya iğne hasarlarından doğan sorunlarla elektromağnetik veya mekanik koparma faaliyete geçer.
d) Düğüm yoklayıcı: İğnelere hatalı iplik gitmesini önler. İplikteki çok kalın yerler, düğümler vs. bu yoklayıcılardan geçerken takılır. Eğer bu iplik kontrol edilmeden giderse iğneye hasar verebilir.
e) Koparma tesisatı: İplik durdurucu ve iğne denetleyicisinden oluşur. Makinede doğacak sorunlarda, iplik durdurucu ve iğne denetleyicisi ipliğin kopmasını sağlar ve makineyi durdurur.
f) İğne kontrol elemanları: İğne kontrol elemanları iğne dili fırçaları ve iğne kontrol dedektörleridir.
a) İğne dili açıcısı yuvarlak fırçalar: Makinenin çevresi boyunca kapak ve silindir iğneleri için bir çok dil açıcısı fırça yerleştirilmiştir. Bu fırçalar her hangi bir sebeple açılamayan iğne dillerinin açılmasına yarar. Fırçaların serbest hareketli, yumuşak kıldan yapılmış olması faydalıdır.
Yuvarlak fırçanın görevi, silindir ve kapak tarağını temiz tutmak, birikmiş elyaf kümelerini uzaklaştırmak, iyi bir fiyonk, temiz bir kumaş elde etmek için önemlidir. Silindir yatağına tertiplenmiş fırçalar, dik duran silindir iğnelerini 30derecelik bir açı ile durur.
b) İğne yoklayıcılar: İğne kırılmalarında ve hatalarında kırmızı sinyal vererek makineyi durduran ve bu sayede de arızanın nerede olduğunun tespit edildiği iğne kontrol elemanlarıdır. Makineyi durdurma olayı, iğne dilinin herhangi bir sebeple açılamadığı durumlarda, kapak dil yoklayıcıya çarpar ve yukarıya doğru itilen yoklayıcı elektrik sinyali ile makineyi durdurur.
– Doku kontrol elemanları: Doku kontrol elemanları yuvarlak örme makinelerinde örme esnasında ve örme sonrası görev yapan elemanlar olarak ikiye ayrılır.
– Örgü esnasında yapılan kontrol: Bu aletler optik sisteme göre çalışır. Üniversel aletlerde belirli örgüler, delikler ve desene bağlı olarak çalışan ilmeklerin düzgünsüzlüğü problem meydana getirir.
Bu aletler ile çalışmada, aletin hassas bir şekilde ayarlanması için uzun
zamana ihtiyaç olduğundan aynı örgünün makinede uzun süre çalışması gerekir.
Ayrıca doku yığılmasını önleyici kontrol dedektörleri vardır.
Delik yoklayıcılar: Dokuda bir yığılma meydana geldiği zaman silindir ve kapak iğne yataklarının tam ortasına fakat dokuya değmeyecek bir şekilde tertiplenmiş delik yoklayıcılar, kontrol ucunun oluşan yığılmaya çarpmasıyla doku hatası devam etmeden makine durdurulur.
Örgü sonrası yapılan kontrol: Örülen doku genişletici çemberden geçerek sarma silindirine gelir. Burada kontrol fotosel yardımıyla olur. Delik olduğunda fotesel ışığı dışarıya geçireceği için makineyi durdurur.
Tekstil Mühendisi 